Türkiye’de her yıl üretilen yaklaşık 3 milyon 600 bin ton üzümün, yaklaşık 80 bin tonunu üreten Elazığlı üreticiler, bu yıl bağ bozumuna krizle başladı.
Geçen yıl 25 olan taban fiyatın bu yıl 35’e yükselmesine karşın girdi maliyetlerinin artması ile birlikte masrafını karşılayamayacak olan üzüm üreticisinin eseri ortada kaldı.
15 gündür devam eden üzüm alımları firmaların kotalarını durdurmasıyla birçok üreticinin üzümü yerde kaldı.
Üreticileri üzümün yerde kalmaması için 35 olan taban fiyatını 25’e kadar düşürmeyi kabul etti. Fakat firmalar hala üreticilerin üzümlerini almadı.
Sürecin uzaması durumunda tonlarca üzümün çürüme tehlikesiyle karşı karşıya…
Üzüm üreticilerinin problemlerini çözmek için umut bağladığı Elazığ valisinin ve AKP’li vekillerin ise meseleye sessiz kalması dikkat çekti.
“FABRİKA KOTA DOLDUĞU GEREKÇESİYLE ÜZÜM ALMAKTAN VAZGEÇTİ”
Fabrikaların üzüm almaktan vazgeçmesi sonrasında Elazığ’da tonlarca üzümün yerde kaldığını Elazığ Üzüm Üreticileri Birliği Lideri Cengiz Öz, şöyle konuştu:
-Kuzova diye tabir ettiğimiz Karaçavuş, Kepektaş, Sün köyü diye isimlendirdiğimiz yerdeyiz. Şuanda bulunduğumuz pozisyon 1400 rakımlı Kepektaş köyü.
-Gerçek Öküzgözü bu bölgede yetişmekte. Lakin bu bölgenin yüksekliğinden ötürü biraz geç yetişmekte lakin bu da Öküzgözünün olgunlaşmasıyla alakalı bir durum.
-Bu bölgedeki üretici yıllarıdır buradaki fabrikanın gerisinde dimdik durmuş, eserini daima bu firmaya vermiş öteki firmalarda vakit zaman bu bölgedeki üzümleri tercih etmişlerdir. Burada üretici bahardan beri birçok masraf ederek üzüm üretmeye çalışıyor.
-Çoğu vakit üreticilerimiz gençleri zorla çalıştırıyor, 70-80 yaşında olan üreticilerimiz burada bütün emeklerini 5,7,10 dönüm bağlarını çocuklarına paylaştırmışlar.
-Ancak yeniden bu insanlarımız burada emek veriyor çocuklarını zorla teşvik ederek üretime devam etmek istiyorlar. Bütün endüstriciler diyor ki ‘sürdürülebilir olsun’ fakat nasıl sürdüreceğiz?
-Bize fabrika 2 kamyon üzüm alabileceklerini söylediler ‘tamam’ dedik, kasa gönderdik lakin 1 buçuk kamyon buradan üzüm gitti sonrasında ise kota dolduğu gerekçesiyle üzüm üreticilerinin üzümlerine almaktan vazgeçtiler. Üreticiye ‘üzümü bağdan kesmeyin’ diyorsun fakat üretici umut bağlamış ‘kasa gelmiş ben üzümü keseyim’ diyor.
-Üretici üzümü kesti kasaya koydu fakat alan yok ve şuanda tonlarca üzüm bağda duruyor. Fabrikalar ‘son kamyon’ diyerek bütün alımları durdurdu, bütün ısrarlarımıza karşın eser gitmiyor.
-Firmalar, üreticiye, ‘şeker düzeyi tutmayan üzümleri 35 TL’den değil 25 TL’den alacağız’ dediler.
-Bizde üreticiye durumu anlattık üretici bu duruma bozulmasına karşın üzümün yerde kalmaması için 25 TL’yi kabul etti. Artık ‘25 TL’ye de alamıyoruz tonajımız doldu’ deyip üzümleri yerde bıraktılar.
“TÜRKİYE’DE BİR KRİZ VAR BU KRİZİN BEDELİNİ ÇİFTÇİ ÖDÜYOR”
Böyle bir problemle karşılaşacaklarını ilkbahar ayında öngördüklerini belirten Öz şu sözleri kullandı:
-Şuanda Elazığ genelinde bin ton üzüm yerde, bin ton coğrafik işaretli üzümün padişahı öküzgözü üzüm yerde.
-Üretici biraz daha bekleyecek bu eser burada çürüyecek daha sonrada bir yıllık emeğini toprağa gömecek. Burada öteki takım biçecek bir şey yok. Burada yaşamanın tek bir maksadı var oda üzüm lakin üzümü de yere dökeceğiz. Baharda muhtemelen bağlara bakmayacak zira bütün gücünü kullanarak bağını bakım yapıyor, ilaçlıyor.
-Buradaki üzümler sofralık olarak kullanılacak tertemiz üzümler ancak sofralıkta da alıcı yok. Türkiye’de bir kriz var fakat bu krizin bedelini nedense daima biz yani çiftçi ödüyor. Bu kadar ağır bedeli biz neden ödeyelim?
-Bu yıl büsbütün ziyan ediyoruz hiçbir şeyimiz kalmıyor. Biz bu üzümü ne yapacağız, nereye atacağız?
-Şuanda Elazığ içler acısı bir durumda coğrafik işaretli öküzgözü can çekişiyor. 148 tondan 70 bin tona bu yıl ise 60 bin tona düştü.
-Gelecek yıl içinde bütün sanayi kuruluşlarına şunu söyleyeyim; fabrikalarına alacak eser bulamayacaklar bu gelecek yıl gerçekleşmeyebilir lakin önümüzdeki birkaç yıl içerisinde Elazığ’da üzüm üretimi tıpkı Kilis’te olduğu üzere ve Türkiye’nin başka bölgelerinde olduğu üzere üzüm üretimi bitecek.
-Elazığ’da mevcut fabrikamız kapanıyor. ‘Bu fabrika cumhuriyetin kuruluşudur kapanmasın’ dedik lakin bu fabrikanın kapanma sürecinin daha birinci yılında üreticinin eseri yerde kalmaya başladı bunun ileri ki yıllarda neler olacağını iddia bile edemiyoruz.
-2 bin çiftçinin ekmek yediği, çocuklarını geçindirdiği üzüm üretimi Elazığ’da ne yazık ki yok olacak.
“800 KASA ÜZÜM KASALARDA, 200 KASA KESİLMEYEN ÜZÜM VAR”
50 yıldır Kepektaş köyünde üzüm üreticiliği yaptığını söyleyen 80 yaşındaki Muharrem Şahin, “50 yıldır şarap fabrikasına verdiğimiz üzümler bu sene daima yerde kaldı. Kasaları doldurduk ancak bağda bekliyor bunun devasına bakılmasını bir daha bu türlü bir şey olmaması lazım. Yazık günah bize bizim çıkarımız tek bu bunu da bize bağışlayın. Dışarıdan mal getirip Türkiye’ye sokama iş değil bu üreticiyi durdurur, batırır. SÖZCÜ TV’ye de teşekkür ediyorum sesimizi duyurduğu için. Üzümlerin geciktirilmesi denildi bu türlü de bir durum yoktu lakin ne olduysa fabrikaların yanılgısı oldu. Şuan 700-800 kasa üzümüm kasalara toplanmış bağın içerisinde 20 ton üzüm bekliyor. Ben buraya 50-60 bin TL harcadım dün 15 bin TL yalnızca emekçiye verdim. Birlik liderimiz ortayı bulmayı çalışıyor müşteri arıyor umudumu kesmedim. Şuan hazırda daha 200 kasa kesilmeyen üzüm var” diye kaydetti.
“ÜRETİCİLER BAĞLARINI SÖKMEYE BAŞLADILAR”
Üreticinin şimdiden borçlarını nasıl ödeyeceği konusunda kara kara düşünmeye başladığını belirten üretici Hüseyin Deniz ise, “15-20 yıllık üzüm üreticisiyim, fakat ne faydaki geçen yıl 35 liradan alımı yapılan şaraplık üzüm bu sene 25 liralara kadar düştü. Bundan sonraki süreçlerde de daha da düşük fiyatlara ineceği söyleniyor. Bu eserin maliyetini bile karşılayacak bir ölçü değil buna nazaran fiyat belirlenmesi, üreticilerin desteklenmesi gerekir. Bu yıl üzüm alım tonajlarının düşürülmesi, kota biçiminde uygulamalar yapılması, bölgedeki eserin geç olgunlaşması sebeplerinden ötürü alımlarda bir sürü aksaklık oluyor. Üretici para kazanamıyor ve borçlarını nasıl ödeyeceği noktasında kara kara düşünüyor. Bu fiyatlarla maliyetlerimizi karşılamak mümkün değil, bugün Türkiye’de her şeyin fiyatı yüzde yüz artmışken geçen yıl 27.5 buçuk olan üzümün alımı bu sene 25’e düştü olağanda bu üzüm bu sene 45-50 TL civarında olması gerekiyordu. Bizim bu yılki üretimimiz 4-5 ton civarında çıktı randımanı biraz düşük olmasından ötürü az çıktı. Olağanda 10-15 ton üretim yapmamız mümkün. Bu fiyatlarla üretici emeğin karşılığını alması mümkün değil. Gübrenin, ilaçların, bağ sürmenin fiyatı aşikâr. Bunları üst üste koyduğunuz vakit bu fiyatla bu üretimi sürdürmek mümkün değil. Esasen kimi üreticiler bu işten vazgeçemeye başlamışlar artık bağlarını söküyorlar” sözlerini kullandı.