AB üyesi 27 ülkenin 20’sinin resmi para ünitesi olarak kullanılan euro, 1999’da muhasebe ve elektronik ödemeler için kaydi olarak yürürlüğe girmişti. Bu tarihte euro, dünya finans piyasalarına tanıtılarak giriş yapmıştı.
3 yıllık bir geçiş sürecinin akabinde günlük ömürde tedavüle sokulan euro, 1 Ocak 2002 tarihinde banknot ve bozuk para olarak piyasaya sürülmüş ve günlük süreçlerde kullanılmaya başlanmıştı.
Halihazırda euroyu, Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY), Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya, Yunanistan ve Hırvatistan olmak üzere 20 AB üyesi ülke kullanıyor.
“Euro Bölgesi” olarak isimlendirilen bu ülkelerin para siyaseti, Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve üye ülkelerin merkez bankalarından oluşan “Euro Sistemi” tarafından yönetim ediliyor.
Frankfurt merkezli ECB’nin misyonu, para ünitesi olarak euroyu kullanan AB üyesi ülkelerden oluşan Euro Bölgesi’nde fiyat istikrarını sağlamak olarak tanımlanıyor.
Birinci vazifesi, enflasyonun orta vadede yüzde 2’yi aşmamasını sağlayarak Euro Bölgesi’nde fiyat istikrarını korumak olan ECB, faiz oranlarını harcamaları caydırmak için yükselterek ya da tüketimi teşvik etmek için düşürerek fiyat artışını denetim ediyor.
ECB faiz oranı kararları, idare şurasının 6 üyesi ve 20 üye ülkenin ulusal merkez bankası liderlerinden oluşan bankanın idare kurulu tarafından alınıyor.
Konsey, her 6 haftada bir iktisadın ve para ünitesinin durumunu pahalandırmak ve para siyaseti stratejisine karar vermek üzere ayda 2 kere ECB’nin merkezinde toplanıyor.
Euro Bölgesi bankalarını denetlemek, mali sistemi izlemek, euro banknotları basmak, kartla yahut çevrim içi olarak euro ile inançlı ödeme yapılmasını sağlamak ve kripto varlıklarını araştırmak da ECB’nin başka sorumlulukları ortasında bulunuyor.
350 MİLYON KİŞİ KULLANIYOR
Euro, ABD dolarından sonra dünyanın en kıymetli ikinci para ünitesi olarak bilinirken, euroyu Avrupa’da yaklaşık 350 milyon kişi kullanıyor.
Avrupa Para Ünitesi, “ekü” ve “euro” olarak da isimlendirilen euro, çeşitli renk ve boyuta sahip 5, 10, 20, 50, 100, 200 ve 500 olmak üzere 7 farklı banknot ve 1, 2, 5, 10, 20, 50 sent ile 1 ve 2 euro metal para olarak tedavülde.
En yüksek bedele sahip olan 500 euroluk banknotların basımı, terörün finansmanına ve kara para aklamaya karşı uğraş nedeniyle 2019 yılında durduruldu.
Günlük ömür ve alışverişte kullanılamamasına karşın 500 euroluk banknotlar banka hesaplarına yatırılabiliyor ve bankalardan değiştirilebiliyor.
Danimarka dışındaki bütün AB ülkelerinin, gerekli kriterleri yerine getirmesi halinde euro para ünitesine geçmesi zaruriliği bulunuyor.
Referandumla euroya geçmeyi kabul etmeyen Danimarka, AB mutabakatları gereği bütün ekonomik ve ahenk kriterlerini karşılamasına karşın bu bahiste aralı duruyor.
Euroya en son iştirak 1 Ocak 2023 tarihinde Hırvatistan’la gerçekleşirken, birkaç yıla kadar Bulgaristan’ın da iştiraki bekleniyor.
Bulgaristan, Euro Bölgesine giden yolda kıymetli bir basamak olan döviz kuru sistemine katılıyor. Bu yıl Bulgaristan’da Ulusal Meclis, Euroya geçişe ait maddeyi kabul ederken, ülkenin euroyu tam olarak kabul etmesinin 2026’da gerçekleşmesi bekleniyor. Daha evvel Bulgaristan’ın 2025 başında Euro Bölgesi’ne girme gayesi bulunuyordu.
DEĞER KAYBI
1999 yılında piyasaya sürüldüğünde 1 euro 1,17 dolar düzeyindeydi. Bu tarihten sonra euro, dolar karşısında süratle paha kaybetti. Ekim 2000’de euro 0,83 dolara kadar geriledi.
Euro, 2002 yılından 2008’e kadarki süreçte dolara karşı paha kazandı. 2008 yılında 1 euro 1,60 dolara kadar çıkarak rekor kırdı.
2022’de, Rusya-Ukrayna savaşı, güç krizi, dünya genelinde artan jeopolitik riskler ve ABD Merkez Bankasının (Fed) şahin siyasetleri, doları öbür para üniteleri karşısında daha pahalı hale getirmiş ve euro dolara karşı yüzde 16 gerilemişti.
(ANADOLU AJANSI)