■ Belce ÖRÜ
Ekonomi siyasetleri nedeniyle çabucak hemen her dalda istihdam ile ilgili sıkıntılar artarak devam ediyor. Fiyatların hayat pahalılığına yetişememesi, emeklilik sisteminin tatmin edici olmaması, iş ve emekçinin yanlışsız şartlar altında eşleşememesi bu meselelerin en önde gelenleri… Öte yandan sıkı para siyaseti ve endüstrideki daralma da istihdam piyasasını zorluyor. Buna aksiliklere rağmen Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran işsizlik oranı düşüyor. Gerçek istihdam datalarını gösteren geniş tarifli işsizlik ise artıyor. Eylülde dar tarifli işsiz sayısı bir evvelki aya nazaran 35 bin kişi artarak 3 milyon 100 bin kişi oldu.
ÜMİTSİZ İŞSİZLER ARTTI
İşsizlik oranı ise yüzde 8.6 düzeyinde gerçekleşti. İşsizlik oranı erkeklerde yüzde 6.7 iken bayanlarda yüzde 12.3’ü bulduğu iddia edildi. 15-24 yaş kümesini kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı da bir evvelki aya nazaran 0.3 puan artarak yüzde 17.1 düzeyinde gerçekleşti. Vakte bağlı eksik istihdam, potansiyel iş gücü ve iş buma umudunu kaybeden işsizlerden oluşan atıl iş gücü oranı 2024 yılı Eylül’de bir evvelki aya nazaran 1.7 puan azalarak yüzde 25.6 oldu. Türkiye Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu (DİSK-AR) tarafından TÜİK datalarından yararlanarak yapılan hesaplamaya nazaran, mevsim tesirinden arındırılmış geniş tarifli işsiz sayısı ise Eylül 2024’te 10 milyon 271 bin kişiyi buldu. Hasebiyle dar ve geniş tarifli işsizlik ortasındaki makas genişlemeye devam etti. Son iki yılda dar tarifli işsiz sayısı 370 bin kişi azalmış üzere görünse de geniş tarifli işsiz sayısı
2.7 milyon kişi arttı.
Yüzde 13.7 işsizlik ödeneği alabildi
Haftalık 40 saatten daha az çalışan ve imkanı olması durumunda daha çok çalışmayı isteyenleri kapsayan vakte bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısı son bir yılda 1.9 milyondan 3.1 milyona yükselerek 1 milyon 184 bin kişi arttı. Vakte bağlı eksik istihdamdaki artış geçim kasvetinin sonucu olarak ortaya çıkıyor. Öte yandan DİSK’in çalışmaları TÜİK’in resmi dar tarifli işsizlerin ezici çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamadığını ortaya koyuyor. Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR)’un eylül ayına ait işsizlik sigortası bültenleri datalarına nazaran ise bu ayda işsizlik ödeneği alabilenlerin sayısı 425 bin 550 oldu. Böylelikle Eylül 2024’te resmi işsizlerin yalnızca yüzde 13.7’si işsizlik ödeneği alabildi.
4 bayandan 1’i işsiz
İstihdam piyasasındaki şartlar en çok ekilenen kümeler bayanlar ve gençler. Çünkü bayan ve genç işsizlik oranı ile her ikisini kapsayan bayan genç işsizlik oranında artış dikkat çekiyor.15-24 yaş kümesini kapsayan yaş kümesinde işsizlik oranı eylül ayında; erkeklerde yüzde 13.5, bayanlarda ise yüzde 24 olarak varsayım edildi. Geniş tarifli bayan işsizliği ise yüzde 34.7 düzeyinde ger-çekleşti.