Türkiye’nin yağlık gereksiniminin değerli bir kısmının karşılandığı Trakya’da üreticinin ‘sarı gelin’ olarak isimlendirdiği ayçiçeğinde hasat periyodu başladı. Gelişim devrinde istediği yağışları alamayan üretici, sıcaklıkların da mevsim normallerinin üstünde seyretmesiyle, hasada buruk girdi. Eserin dane oluşum devrinde, yüksek sıcaklıklar nedeniyle ‘kuraklık stresi’ yaşadığını söyleyen Trakya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Genetik ve Biyomühendislik Bölüm Başkanı ve Bitki Islahı Merkezi Müdürü Prof. Dr. Yalçın Kaya, bunun gelişimi de etkilediğini belirtti. Birtakım tarlalarda biçilemeyecek kadar küçük eser oluştuğunu belirten Kaya, bunun randımanı de etkileyeceğini söyledi.
‘YÜKSEK SICAKLIĞA YAKALANAN ÇİÇEK DANE OLUŞTURAMADI’
Ayçiçeğini en çok etkileyen faktörlerden birinin kış kuraklığı olduğunu belirten Prof. Dr. Kaya, “Biliyorsunuz, son yılların en kurak kışını yaşadık. Daha sonra yağmurlar yetişti imdada. Ayçiçeğinin tabana vurmasını önledi. Son yağışlar geç geldi ama ayçiçeğinde en büyük sorun; kış yağışlarında toprakta yeteri kadar nem olmaması. Bilhassa üstten yağan yağışlar daha tesirli oldu. Bu devirde de son yılların rekor sıcaklıklarını yaşadık. Ayçiçeklerinin kritik dönemleri var, biri çıkış ki burada sorun olmadı daha sonra ‘tabla teşekkülü’ dediğimiz, bitkinin ne kadar dane yapacağına karar verdiği periyot. İşte o periyotta ayçiçeği tam gerilime yakalandı. Çok kritik, yüksek seyreden sıcaklığa yakalanan ayçiçekleri yeteri kadar dane oluşturamadı” dedi.
‘ÖNEMLİ EVRELERDE ÇOK SICAĞI YAKALANDI’
Uzun kuraklığın çiçeklenme ve süt alım devrini de etkilediğini kaydeden Prof. Dr. Kaya şöyle konuştu: “Önemli bir devir daha çiçeklenme ve süt alım periyodu. Bu manada kış yağışları istediğimiz üzere gelmediği için bölge, tarla ve yöreye nazaran çok fark etti. Tam tabla teşekkülünde sıcak oldu, akabinde çiçeklenmede tekrar sıcak oldu, süt mevt devresinde yeniden sıcaklar devam etti. Ekimler de kış kurallarının bölge bölge değişmesinden ötürü değişik evrelerde yapıldığı için ayçiçeği değişik dönemlerde kuraklığa yakalandı. Bu kuraklık sürecinin bu kadar uzun olması da bu yıl doğal olarak randımanları epey etkiledi. Benim iddiam bu yıl taban yüzde 50’ye yakın kayıp yaşanır diye düşünüyorum” diye konuştu.
Prof. Dr. Kaya, bu yıl ayçiçeğinde yağ oranlarının da düşük olduğunu gözlemlediklerini söz ederek, “Bazı çiftçiler çıkıp ‘bu sene hoş randıman olacak’ diyor ancak hayır, o tarlalar şu anda hoş duruyor fakat onların bir kere süt mevt devresinde etkilendiği için yağ oranları düşecek. Düzgün yağmur yağsaydı, randımanlar şu an iki katı olacaktı. Oradan bir kayıpları olacak. En değerli şey de kuraklık gerilimi. Bir bulutlu hava, bir poyraz, içindeki suyunu, çok kısa müddette kaybetmesine yol açtı. O nedenle istediğimiz kalitede bir yağ elde edemeyeceğiz. Kuraklık gerilimi ayçiçeğini vurdu, diyebiliriz” halinde konuştu.
‘41 YAĞ ORANINI BULAN ŞANSLI’
Ürününü hasat eden üreticilerden Hayri Dademir’e bu yılki randımanı sorduk. Kuraklık ve çok sıcak nedeniyle eserlerde yağ oranının düştüğünü belirten Dademir, “Hasat dönemimiz başladı ama çok kuraklık ve sıcaklığın 40 dereceleri görmesiyle eserde yağ oranı düştü. Mesela şu anda ben de yağ oranımı ölçtürüyorum, 40’ın üzerini güç görüyoruz. 41’i bulan rekor sayıyor. Geçen yıla nazaran çok büyük fark var doğal olarak ama kurallarda tekrar de ‘bereket’ diyoruz. Dönüm başına 180-200 kilo civarında bir biçim oluyor. Bundan sonrası daha net muhakkak olacak. En büyük kahrımız fiyat konusunda. Girdi maliyetleri zati çok. Maalesef şu anda hala fiyatlar belirlenmedi. Bunun yanında desteklemeler de az. O nedenle 2023 yılının çiftçiye biraz zahmetli geçeceğine inanıyorum ben” tabirlerini kullandı.
Üretici Remzi Çekiç de “Bu yıl ayçiçeğinde beklentimiz biraz zayıf. kuraklık çok oldu, yağış olmadı, münasebetiyle randıman düştü. Eser çok sıcaktan ötürü yandı. Şu anda yeni serinlemeye başladı hava lakin artık çok geç. Ben Mart’ın 25’inde ektim, ona karşın bu formda oldu. Randımanda bayağı kaybımız oldu sıcaktan ötürü. Geçen sene yağ olarak daha verimliydi fakat bu yıl düşük görünüyor” dedi.