Boeing’in uzay aracında meydana gelen bir arıza nedeniyle aylardır uzayda mahsur kalan iki NASA astronotu, Dünya’ya dönüşlerinin çok daha korkutucu olabileceğini düşünüyor.
Sunita Williams ve Butch Wilmore , 5 Haziran’da Boeing’in Starliner uzay aracıyla fırlatıldıklarında Memleketler arası Uzay İstasyonu’nda sırf sekiz gün kalmaları gerekiyordu .
Ancak kapsülün iticilerinde aracın uzayda ilerlemesi için kritik değere sahip bir arıza nedeniyle iki aydan fazla bir müddettir orada sıkışıp kaldılar ve NASA, kapsülün önümüzdeki yılın Şubat ayına kadar geri dönmeyebileceğini söylüyor .
Daily Mail’in aktardığına göre, Uzay ajansı artık arızalı Starliner ile devam etmek mi yoksa Boeing için büyük bir utanç olacak olan SpaceX’in rakip gemisini kullanarak bir kurtarma vazifesi başlatmak mı gerektiğine karar verme basamağında.
GİRİŞ SIRASINDA KAPSÜLÜN İÇİNDE YANIP BUHARLAŞABİLİRLER
ABD ordusunda eski Uzay Sistemleri Kumandanı olan Rudy Ridolfi, birinci seçeneği seçmeleri halinde yaşanabilecek üç korkutucu senaryoyu açıkladı; bunlardan en berbatı, mürettebatın kapsüle yine giriş sırasında kapsülün içinde yanmasıydı.
Starliner’ın sıkıntıları, geminin tüm denetim merkezi üzere olan ve iticileri, gücü, yolcular için su ve oksijeni denetim eden sistemleri barındıran servis modülünde yatıyor.
Kapsülün alt kısmında bulunan modül, birebir vakitte yine giriş öncesinde aracın fırlatılmadan evvel hizalanması için de kritik ehemmiyete sahip.
Servis modülünün, kapsülü Dünya’ya tekrar girebilmesi için eğik bir irtifaya yerleştirmesi gerekiyor.
Eğer açı yanlışsa, araç atmosferden sekerek NASA’nın onu yörüngeye oturtmak için çabalaması gerekecek.
Açı çok dik olursa, daha fazla sürtünme olur ve atmosferde yanarak yolcuların buharlaşması ihtimali artar.
BİR KUSUR İLE UZAY BOŞLUĞUNA FIRLATILABİLİRLER
Çok sığ olursa, uzay aracı atmosferden sekerek bir göletin üzerinden fırlatılan bir taş üzere uzaya geri fırlatılabilir.
Ridolfi, ‘Kapsül tekrar girişe uygun halde hizalandığı sürece her şey yolunda’ dedi.
‘KAPSÜL HİZALANMAZSA YA YANARLAR YA DA UZAYA GERİ DÖNERLER.’
Ridolfi, ‘Eğer Starliner Servis Modülü kapsülü yine giriş penceresine çok dik bir biçimde yerleştirirse, kapsülün aşındırma ısı kalkanı muhtemelen başarısız olur’ diye ekledi.
Haziran ayında iki astronotun Milletlerarası Uzay İstasyonuna (ISS) ulaşmasını sağlayan 24 saatlik seyahat sırasında beş itici arızalanmıştı.
En büyük kaygılardan biri de dönüş yolunda daha fazla iticinin arızalanması ve bunların ISS ile Dünya ortasında bir yerde belirsizlik içinde kalması.
DÜNYAYA DÖNMEK İÇİN 96 SAATLERİ KALACAK
Starliner’ın sahip olduğu oksijen ölçüsü ve güç kapasiteleri göz önüne alındığında mürettebatın iticileri canlandırmak ve Dünya’ya geri inmek için yaklaşık 96 saati olacak.
Hangi iticilerin arızalı olduğunu tespit edip bunları tamir etmeyi ve meskene dönüş seyahati için birkaç saat harcayabilecek kaynaklara sahip olmayı umuyorlardı.
Ridolfi, iticiler ve helyum sızıntıları devam etmezse aracın bu senaryoda bile Dünya’ya ulaşma ihtimalinin olduğunu lakin bu durumda servis modülünün kusursuz çalışması gerektiğini söyledi.
Ancak en makus senaryoda NASA, astronotları kurtarmak için Starliner gemisine bir kurtarma aracı göndermek zorunda kalabilir.
İNSANLIK TARİHİNDE YALNIZCA BİR KERE GERÇEKLEŞTİRİLDİ
Uzaya kenetlenme misyonu mümkün olmakla birlikte, insanlık tarihinde sırf bir sefer gerçekleştirildi ve o da insansız bir aracı kurtarmak için yapıldı.
1966 yılında Gemini VIII, astronotlar Neil Armstrong ve David Scott ile birlikte Agena maksat aracına birinci kenetlenmeyi gerçekleştirmek üzere fırlatıldı .
ABD ordusunda eski Uzay Sistemleri Kumandanı olan Rudy Ridolfi, “NASA bunu nasıl yapacağını biliyor lakin bu biraz vakit alıyor” dedi.
‘Starliner atmosferden sekerek gelirse onu bulmaları gerekir. Nerede olduğuna dair genel bir iddiada bulunabilirsiniz, fakat radar, optik müşahedeler almaya başlamanız ve şu anda içinde bulunduğu yörüngeyi hesaplamanız gerekir.
‘Bu muhtemelen 180 dakika kadar sürebilir, üç saat diyelim.’
Bu muvaffakiyet, Starliner’ın kapağına takılacak tünel gibisi bir yapının astronotlara ziyan vermeden açılmasını sağlayacak formda yerleştirilmesiyle gerçekleştirilecek.
Ancak Ridolfi, Starliner’ın bulunmasının akabinde NASA’nın uzaya yerleştirme misyonunu yerine getirecek öteki bir astronot grubunu eğitmesi gerekeceğini söyledi.
NASA SPACEX İLE ORTAK ÇALIŞACAK
Senaryoların mümkün olduğunu belirten Ridolfi, NASA’nın kurtarma misyonunu SpaceX’le yürüteceğine inandığını söyledi.
BOENİNG İÇİN FACİA BİR SONUÇ
Uzay ajansı Çarşamba günü, Boeing’in arızalı aracının Dünya’ya dönüş seyahatini sağlayamayabileceğini kabul ederek halini değiştirdi.
Bu duyuru, ticari jetlerinde bir dizi meseleyle uğraşan Boeing için bir öteki utanç verici darbe oldu.
Boeing’in ticari uçaklarında türbülans, mekanik arızalar ve kuyruk çarpması üzere sıkıntılar şirkete en az 3 milyar dolara mal oldu.
8 GÜN İÇİN GİTTİLER 60 GÜNDEN FAZLA UZAYDALAR
Salı günü, Starliner mürettebatının uzayda geçirdiği 60. gündü. Bu, planlanan sekiz günlük vazifeden çok daha uzun bir müddet…
NASA ve Boeing, en az beş helyum sızıntısı yaşayan ve 28 iticisinden beşini kaybeden Starliner’ın güvenliğini belirlemek için sıkıntıları yerde test etmek üzere yorulmadan çalışıyor.
Boeing geçen hafta, ‘Starliner uzay aracına ve mürettebatla inançlı bir formda geri dönme kabiliyetine güvenmeye devam ettiğini‘ söyledi.
Boeing’in şu ana kadar yaptığı testler, Starliner’a ilişkin dört jetin Haziran ayında çok ısınıp otomatik olarak kapanmaları nedeniyle arızalandığını, testler sırasında tekrar ateşlenen öteki iticilerin ise yakıtlarındaki birtakım kısıtlamalar nedeniyle olağandan zayıf göründüğünü ortaya koydu.
Temmuz ayı sonlarında New Mexico’daki White Sands Füze Alanı’nda yapılan yer testleri, iticilerin çok ısınmasının teflon contanın eğrilmesine, iticilerin itici tüplerinin tıkanmasına ve hasebiyle itme gücünün zayıflamasına neden olduğunu ortaya koydu.
Stich, NASA’nın daha evvel muhabirlere bu türlü bir mümkünlüğü değersizmiş üzere göstermesinin akabinde, artık neden Crew Dragon mümkünlüğünü tartışmaya daha istekli göründüğünü açıklayarak, ‘Bunun rahatsızlık düzeyini artırdığını ve olup bitenin fiziğini tam olarak anlayamadığımızı söyleyebilirim’ dedi.
NELER OLMUŞTU?
Starliner, 5 Haziran günü saat 10:52’de Florida’daki Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri Üssü’nden havalandı. Fırlatma sırasında yaşanan sızıntı, Mayıs ayında uçuşta bir aksama yaşanmasına neden oldu.
Ekipler, helyum sızdıran bir vana tespit etti ve vazifesi iptal etti.
Mühendisler sorunun gömlek düğmesi büyüklüğündeki arızalı bir lastik contadan kaynaklandığından şüpheleniyor ve sızıntı daha da berbatlaşsa bile uçuş sırasında bunun halledilebileceğini söylüyor ve bir sonraki fırlatmayı 1 Haziran’a erteliyor.
Ancak Starliner, kalkışa dakikalar kala kapsülün bilgisayar tarafından iptal edilmesiyle bir sefer daha talihsizliklerle karşı karşıya kaldı .
Starliner, 28 hareket iticisinde beş arıza, bu iticilere basınç sağlamak için kullanılan helyum gazının beş kere sızması ve fırlatmadan bu yana çözülmemiş geçmiş meselelerin habercisi olan yavaş hareket eden bir itici valfiyle karşılaştı.
Starliner, 6 Haziran’da uzay istasyonunun yakınlarına kenetlenmek üzere vardığında, beş itici arızası, Boeing sorunu giderene kadar uzay aracının yakın bir uzaklıktan yaklaşmasını engelledi.
Boeing, Starliner’ın uzay istasyonuna varışından evvel beş iticinin neden arızalandığını anlamak için son birkaç haftadır yerde ve uzayda itici test ateşlemeleri gerçekleştiriyor.
Bir tanesi hariç hepsi çevrimiçi oldu. Kapsülün tahrik sisteminde helyum sızıntıları da ortaya çıktı…